گرفتگی عضلانی

 

گردآوری و ترجمه: وحید خاکپور
دانشجوی دکتری بیوشیمی و متابولیسم ورزشی

 

maxresdefault

 

 
چرا اغلب چیزهایی که در این مورد شنیده اید اشتباه است؟ اگر اهل ورزش و تمرین منظم باشید، قطعا گرفتگی عضلانی را تجربه کرده اید. در واقع، حتی افراد غیر ورزشکار نیز نوعی از گرفتگی عضلانی را تجربه کرده اند. اگر خوش شانس باشید، تجربه گرفتگی عضلانی شما از نوعی است که اگرچه دردناک است اما تنها چند ثانیه طول خواهد کشید، و اگر خوش شانس نباشید گرفتگی ای را تجربه می کنید که عضله به شدت منقبض شده و انگار که در حال جدا شدن از استخوان است و حتی تا چنددقیقه طول خواهد کشید!

 

بعضی افراد اغلب عضلات آنها گرفته می شود. اکثر گرفتگی های عضلانی در عضلات ساق و همسترینگ اتفاق می افتد و جالب است که حتی در قهرمانان نیز این گرفتگی ها وجود دارد، ولی در عضلات سینه ، شکم و چهارسر بیشتر است. البته، اکثر صحبت های گفته شده در مورد گرفتگی عضلات در افراد حرفه ای مربوط به رشته های استقامتی مانند دونده های ماراتن است، اما جالب است که این گرفتگی ها معمولا در فصل قبل از مسابقات و زمانی است که در فاز کاهش وزن هستند.معمولا این گرفتگی ها آنقدر شدید است که حتی تمرین را مختل می کند. بسیاری از بدنسازان روی استیج این موضوع را تجربه می کنند، که معمولا هم در عضلات پشت اتفاق می افتد. این موضوع می تواند مشکل ساز باشد ولی راه هایی برای دوری از آن نیز وجود دارد.

 

بهتر است به عوامل به وجود آورنده گرفتگی عضلانی و راه های دوری و یا درمان آن بپردازیم. قبل از هرچیز ذکر این نکته مهم است که اغلب مطالبی که درباره گرفتگی عضلانی و یا راههای درمان و پیشگیری از آن خوانده اید احتمالا صحت ندارند. به علاوه، بیایید ببینیم که چرا بدنسازان خصوصا در دوره کات قبل از مسابقات بیشتر دچار گرفتگی می شوند.

 

 

آیا کم آبی بدن از دلایل گرفتگی عضلانی است ؟

 

تقریبا تمام مقالات و کارشناسان ورزشی اذعان دارند که کمبود آب و عدم توازن الکترولیتهایی نظیر سدیم ، پتاسیم و منیزیوم دلیل اصلی است که در ظاهر هم همین طور است، اما این گرفتگی ها معمولا در محیط های گرمی اتفاق می افتند که تعریق بالا بوده و آب و الکترولیت زیادی دفع شده است. همچنین، داروهای مدر از دلایل اصلی گرفتگی عضلانی بدنسازان در قبل و حین مسابقات هستند. متاسفانه، اکثر تحقیقات نشان داده اند که کم آبی و عدم توازن الکترولیتها در بهترین حالت فقط احتمال ایجاد گرفتگی عضلانی را دارند و لزوما دلیل اصلی آن نیستند. به عنوان مثال، ورزشکاران و اعضا باشگاه ها حتی در شرایط پرآبی و دمای محیطی خنک و گاها پیش از تمرین هم دچار گرفتگی می شوند؛ در تحقیقی از یکی از دانشگاه های آمریکا نشان داده شد که کم آبی و کمبود الکترولیت ها از دلایل ضعیف گرفتگی عضلانی است.

 

 

دلیل اصلی گرفتگی عضلانی چیست ؟

 

عاملی که تمام محققان در مورد این موضوع به آن معتقدند این است که کم آبی و کاهش الکترولیت ها بیشتر بر اعصاب تاثیر دارد تا کاهش خون رسانی به عضلات. بر این اساس، دانشمندان حوزه ورزش عنوان می کنند که دو عامل اصلی در این باره دخیل هستند. دلیل اول، خستگی یا آسیب عضلات است و دلیل دوم و مهم تر، تحریک عصبی و ضعف مکانیسم آرام سازی تحریک عصبی است.
ساختارهای تحریک سلولی خاصی در داخل فیبرهای عضلات وجود دارد که دوک عضلانی نامیده می شوند. کار اصلی این واحد، تنظیم سرعت و قدرت متناسب به بار تحمیل شده به فیبر عضلانی است. دوک عضلانی دستور انقباض فیبرها را با همکاری واحد دیگری در عضله به نام اندام وتری گلژی انجام می دهد. اندام وتری گلژی، پیام میزان انقباض لازم را به مغز ارسال می کند. زمانی که عضله خسته است و یا در شرایط خوبی برای انقباض قرار ندارد، فعالیت واحد دوک عضلانی افزایش و واحد وتری گلژی کاهش خواهد یافت که باعث انقباض کنترل نشده ای می شود که آن را گرفتگی عضلانی می نامیم.

 

 

دلایل دیگر

 

بسیاری بر این باورند که دلایل متعددی برای گرفتگی عضلانی وجود دارد. در تحقیقی مشخص شد که کسانی که با مدت و شدت زیاد تمرین می کنند، بیشتر مستعد گرفتگی هستند. ضمنا دلایل ژنتیکی، عدم انعطاف و پایین بودن آمادگی جسمانی را نیز نمی توان نادیده گرفت.

 

 

جلوگیری و درمان گرفتگی عضلانی

 

اگر چه کم آبی و کاهش الکترولیت ها لزوما دلیل گرفتگی عضلانی نیست، اما نبود مقادیر کافی مایعات هنگام کار شدید عضلانی می تواند این امر را تسریع کند. در تحقیقی افراد را در محیط گرم (37 درجه ) و با تمرینات سخت قرار دادند. افراد را به دو گروه تقسیم کردند و به گروهی کربوهیدرات و نوشیدنی الکترولیتی دادند و به گروه دیگر ندادند؛ مشخص شد که هر دو گروه میزان مشابهی از گرفتگی عضلانی را تجربه کردند. البته، باید در مورد چنین تحقیقاتی هوشیارانه عمل کرد و هرگز نباید در شرایط گرم و تمرینات سخت آب مصرف نکرد. از طرفی این افراد گزینش شده بودند و معلوم نیست در شرایط انتخاب تصادفی هم چنین نتایجی درست باشد. اگر چه با مصرف مایعات می توان گرفتگی عضلانی در شرایط تمرین در هوای گرم را کاهش داد، اما از طرفی عملکرد ورزشی در چنین شرایطی نیز افت خواهد کرد.
مورد تایید ترین روش دوری از گرفتگی عضلانی انجام حرکات کششی است. بنابراین، باید در ابتدای تمرین البته بعد از گرم کردن و همچنین در انتهای تمرین از حرکات کششی در عضلات درگیر استفاده کرد که به نوعی می تواند بهترین درمان گرفتگی عضلانی نیز باشد. یک کشش آرام بر روی عضله گرفته شده می تواند دستگاه وتری گلژی را تحریک کند تا دستور انبساط تارهای عضلانی را به مغز ارسال کند.

 

روش های تاثیرگذار دیگری نیز وجود دارند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

  1. استفاده از داروی کنین که ماده ای است که طعم تلخ را به آب تونیک میدهد. تصور می شود چون قدری عضله را ریلکس می کند، باعث کاهش دفعات گرفتگی عضلانی شود. به هرحال ، استفاده از آن قبل از تمرین می تواند عملکرد ورزشی را کاهش دهد. ضمنا باید توسط پزشک تجویز شود.
  2. استفاده از آب خیارشور، این ماده با افزایش سطوح سدیم عمل نمی کند، چرا که سطوح سدیم و الکترولیت در خلال گرفتگی عضلانی تغییری نمی کند. ضمنا، استفاده از آن بسیار پر ریسک است چرا که دارای سطوح بسیار بالایی از سدیم است که می تواند بر خلق و خو و عملکرد ورزشی موثر باشد.
  3. نوشیدنی ادویه جات ، بعضا از نوشیدنی که حاوی زنجبیل، دارچین و دانه فلفل است نیز استفاده می شود که به نظر می رسد مانند آب خیار شور عمل می کند، اما این بار بر روی تحریک اعصاب در دهان و گلو عمل کرده و سپس اعصاب عضله گرفته را بی حس می کند.
  4. منیزیوم ، استفاده از مکمل منیزیوم نیز ایده خوبی است. البته اگر در طول روز به مقدار زیاد میوه و سبزیجات مصرف می کنید نیازی به آن ندارید.

 

چه چیزهایی روی گرفتگی عضلانی موثر نیست :

 

  1. موز ، این ماده سرشار از پتاسیم است اما الکترولیت ها در شرایط عادی کمکی به رفع گرفتگی نمی کنند و از طرفی بدن هنگان تعریق بیشتر سدیم دفع می کند و موز تقریبا سدیم ندارد.
  2. دی متیل سولفواکسید یا DMSO ،افراد این ماده را روی عضله گرفته شده مالش می دهند تا هم تورم کاهش یابد و هم دیگر داروها جذب شود اما برای گرفتگی مناسب نیست چرا که سطحی عمل میکند و از راه پوست جذب می شود و به عمق عضله نمی رود.
  3. استفاده از کلسیم ، مجددا الکترولیت ها در درمان گرفتگی عمل خاصی انجام نمی دهند و حتی اگر هم بدهند آن ماده کلسیم نیست، چرا که از راه عرق کلسیم زیادی دفع نمی شود و عضله برای انقباض به آن نیاز دارد . ضمنا در صورت ضرورت بدن قادر است مقادیر زیادی از آن فراهم کند.
  4. استفاده از خردل، گمان می شود که عملکرد مشابهی مانند آب خیارشور و نوشیدنی ادویه ای دارد، اما تحقیقات هیچ تاثیر مثبتی از آن روی گرفتگی عضلانی ندیده اند.
 
 
نتیجه گیری :

 

بر خلاف تصور عموم، گرفتگی عضلانی به دلیل کم آبی و کمبود الکترولیت ها نیست بلکه این تمرینات سنگین و منظم همیشگی ورزشکاران است که آنها را در معرض گرفتگی قرار می دهد. از همه مهمتر این که بهترین راه دوری از گرفتگی عضلانی پرهیز از افزایش ناگهانی حجم و شدت تمرین است و بهتر است نه تنها هرازگاهی تمرینات را متوقف کنید، بلکه از حرکات کششی هم بهره ببرید. ممکن است که استفاده کنین ، آب(خیار)شور، نوشیدنی حاوی ادویه جات و مکمل منیزیوم روی گرفتگی عضلانی تاثیر داشته باشد، اما خیلی موثر نیستند و تقریبا راه کاملی برای دوری از آن وجود ندارد، اما با راه کارهای مطرح شده می توان آن را به حداقل رساند.