چربی ضروری و تفاوت آن در زنان و مردان
داود بیات
چربی ضروری چیست؟ به آن بخشی از چربی موجود در سراسر بدن که جزو چربی ذخیره یا همان چربی زیرپوستی محسوب نمی شود، چربی ضروری گفته می شود. به طور کلی، وقتی فردی صحبت از چربی سوزی به میان می آورد، منظورش از دست دادن چربی های ذخیره زیرپوستی است و نه این چربی ضروری!
چربی ضروری شامل چربی موجود در مغز استخوان ها، قلب، ریه ها، کبد، کلیه، عضلات و بافتهای مملو از چربی در سیستم عصبی مرکزی می شود. اعمال فیزیولوژیک نرمال بدن ما به این چربی های ضروری نیاز مبرمی دارند. علاوه بر این، بدن بانوان شامل مقادیر اضافه ای از چربی ضروری مختص به جنس است که در آقایان وجود ندارد. در بدن بانوان، این چربی ضروری عمدتا در نواحی سینه و پایین تنه (لگن، باسن و ران ها) یافت می شود. پژوهشگران معتقدند که چربی ضروری مختص به جنس، نقش بیولوژیکی بسیار مهمی را در تولید مثل (فرزند آوری) و دیگر عملکردهای هورمونی ایفا می کند.
حدود 12 درصد از میزان کل چربی بدن بانوان را چربی ضروری تشکیل می دهد، در حالی که این درصد در بدن آقایان معادل 3 درصد می باشد. بنابراین، اگر یک مرد معمولی را در نظر بگیریم که درصد چربی بدنش 15 می باشد، حدود دوازده درصد از این چربی را چربی های ذخیره تشکیل داده و فقط 3 درصد آن چربی ضروری می باشد. در مقابل، اگر درصد چربی کلی یک خانم معادل 27 درصد باشد، 15 درصد از این چربی را چربی های ذخیره تشکیل داده و 12 درصد باقیمانده هم همان چربی های ضروری می باشند.
در واقع، همین درصد بالای چربی ضروری است که کار زنان برای چربی سوزی را بسیار سخت تر کرده است. اگر یک ورزشکار زن با رژیم و ممارست هم بتواند از این سد عبور کند و درصد چربی بدنش را به حدی کاهش دهد که از میزان ذکر شده برای چربی ضروری کمتر باشد، احتمالا وضعیت سلامتیاش به خطر می افتد. به عبارت دیگر، اگر درصد چربی بدن بانوان به زیر دوازده درصد برسد (و یا به شکل مشابه، اگر درصد چربی یک ورزشکار مرد به زیر سه درصد برسد)، این وضعیت از نظر سلامتی چندان مطلوب نخواهد بود.
البته، آنچه که در سال های اخیر موجب امیدواری شده است، افزایش شناخت و درک ورزشکاران و مربیان نسبت به این قضیه می باشد، به نحوی که حالا آنها به خوبی می دانند که این سطح از آمادگی و کات عضلانی نباید برای مدت طولانی و یا در تمام طول سال حفظ شود. به عبارت دیگر، پس از اینکه ورزشکار به درصد چربی هدف خود رسید و یا مثلا در رقابت مورد نظرش شرکت کرد، باید به مرور از رژیم سنگین خارج شده و درصد چربی بدنش را تا حد نرمال بالا ببرد. این مساله به خصوص برای بانوان ورزشکار سطح پیشرفته از اهمیت دوچندانی برخوردار است و سلامت آنها در بلند مدت را تضمین می کند.