رژیم غذایی گروه خون

 

نویسنده: داود بیات

 

7ed73a2a4b7afcd57c1715046c9839d8d9f3313a

 

 

 

چیزی حدود دو دهه از معرفی رژیم غذایی گروه خون می­گذرد، اما مردم همچنان در این مورد کنجکاو هستند. طرفداران این رژیم عقیده دارند که گروه خونی شما، تعیین کننده نوع غذاهایی است که بهترین تاثیر را روی بدن­تان دارند. خیلی از مردم به اثرگذاری این سبک تغذیه ایمان دارند و حتی بقای زندگی­شان را مدیون آن می­ دانند. اما، آیا قضیه فقط به همین تغییر در رژیم غذایی ختم می­شود؟ اصلاً جزئیات این رژیم چه هستند و پیروی از آن نیازمند چه تغییراتی در سبک زندگی می­ باشد؟

 

 

تاریخچه

 

رژیم گروه خون در ابتدا در سال 1996، پس از انتشار کتاب «رژیم غذایی گروه خون» توسط دکتر پیتر دی­ آدامو، بر سر زبان­ ها افتاد (برگردان فارسی این کتاب با همین عنوان توسط انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده و در دسترس علاقمندان ایرانی می­باشد). این کتاب با استقبال فوق­ العاده علاقمندان مواجه شد، به طوری که میلیون­ ها نسخه از آن فروش رفت و محبوبیت آن تا به امروز هم ادامه دارد. دکتر آدامو، در بخشی از مقدمه این کتاب می­ گوید: "کار من تحقیق و بررسی بر روی گروه­ های خونی است. من نسل دوم یک پزشک طبیعی­ درمانی هستم. پدرم، دکتر جیمز دی­ آدامو، در سال 1957 از دانشکده علوم طبیعی­ درمانی فارغ­ التحصیل شد و پس از سال­ ها کار با بیماران مختلف به این نتیجه رسید که چون گروه خون عامل اصلی تغذیه بدن است، پس احتمال دارد که برخی از حالت­ های خون مشخص­ کننده تغییر و تنوع در نیاز های غذایی باشند. من هم همیشه در انتظار موقعیت بودم تا در مورد فرضیه گروه خون پدرم به تحقیق بپردازم و قانع شوم که این فرضیه از نظر علمی معتبر است. از آن زمان، با علاقه، علم انسان­ شناسی گروه خون را آغاز کردم و به مرور به این نکته پی بردم که کار نخستین پدرم درباره رابطه گروه خون، رژیم غذایی و سلامتی بسیار پرمعنا تر و مهم­ تر از آن چیزی است که او تصور می­ کرد."

 

گروه­های چهارگانه

 

دکتر آدامو، همه افراد را بر اساس نوع گروه خون در یکی از گروه­ های چهارگانه O، A، B، و AB قرار داده و به آنها پیشنهاد می­ کند تا برای برخورداری از وزن مطلوب و سلامت پایدار از رژیم اختصاصی گروه خونی خودشان پیروی نمایند:
  • گروه خون O (شکارچی): یک رژیم پروتئین بالا که عمدتاً بر پایه مصرف گوشت قرمز، ماهی و ماکیان بنا شده و حاوی برخی میوه­ ها و سبزیجات خاص نیز می­ باشد. این رژیم به میزان زیادی به رژیم پالئو شباهت دارد. دکتر آدامو ادعا می­ کند که افراد این گروه- بر خلاف گروه­ های دیگر- قادر به استفاده مثبت از لبنیات و غلات نیستند، چون سیستم گوارشی آنان هنوز با این­گونه مواد غذایی سازگاری کامل ندارد. با توجه به عدم وجود لبنیات در رژیم مناسب این گروه، کلسیم یکی از مکمل­ هایی است که مصرف آن به دارندگان گروه خونی O پیشنهاد می­شود.
  • گروه خونی A (کشاورز): اعضای این گروه خون باید از یک رژیم غذایی گیاهی پیروی کرده و از گوشت­ های قرمز «سمّی» دوری کنند. اشخاص گروه خونی A قدرت تحمل مقادیر کم مخمرهای مواد لبنی را دارند، اما باید از هر فرآورده­ای که به طور مستقیم از شیر تهیه شده است اجتناب نمایند. این رژیم شباهت زیادی به رژیم گیاهخواری دارد. افرادی که از این رژیم غذایی پیروی می­ کنند، ترجیحاً باید از مکمل­ های ب12 و آهن استفاده نمایند.
  • گروه خونی B (چادرنشین): افراد این گروه می­توانند از گیاهان و اکثر گوشت­ ها (به جز مرغ و خوک) استفاده کنند و به علاوه، مقداری لبنیات را هم در رژیم­شان بگنجانند. با این حال، چادرنشین­ها باید از مصرف گندم، ذرت، عدس، گوجه­ فرنگی و برخی غذاهای دیگر خودداری نمایند. در حالی­که سایر گروه­ های خونی اغلب در معرض خطر کمبود کلسیم هستند، گروه خون B با کمبود منیزیوم روبرو است و از این جهت شاید نیاز به مصرف مکمل داشته باشد.
  • گروه خونی AB (راز): به عنوان تلفیقی از دو گروه A و B شناخته می­شود و کمتر از هزار سال قدمت دارد. به طور کلی، اکثر غذاهایی که برای گروه­ های A و B مناسب نیستند، برای این گروه خونی نیز مطلوب تلقی نمی­ شوند- هر چند که استثناء­هایی هم وجود دارند. افراد این گروه می­توانند ترکیباتی مثل غذاهای دریایی، غلات و لبنیات را مصرف کنند، اما باید از مصرف لوبیا قرمز، ذرت، گوشت قرمز و مرغ چشم­ پوشی نمایند. مصرف مکمل­ هایی که موجب تقویت سیستم ایمنی شده و خواص آنتی­ اکسیدانی از خود بروز می­دهند (مثل ویتامین ث و سلنیوم)، برای رژیم­ گیرندگان گروه AB مفید واقع می­شود.

 

لکتین ­ها، دلیل احتمالی ارتباط بین غذا و گروه خون

 

یکی از فرضیات اصلی رژیم غذایی گروه خون، به اثرات ترکیباتی به نام لِکتین مربوط می­شود. لکتین­ ها خانواده وسیعی از پروتئین­ ها هستند که ارگانیسم­ های طبیعی برای اتصال به یکدیگر از آن ها استفاده می­کنند. حتی سیستم ایمنی ما هم از این چسب قدرتمند به نفع خود استفاده می­کند؛ برای مثال، سطح سلول­ های مجاری صفراوی کبد پوشیده از لکتین­ هایی است که در گرفتن انگل ها و باکتری­ ها کمک می­ کنند. از سوی دیگر، باکتری­ ها و سایر میکروب­ ها هم در سطح خود دارای لکتین هستند و از طریق آن ها به دیواره­ های مخاطی لغزنده در قسمت­ های مختلف بدن می­چسبند.
اغلب لکتین­ هایی که توسط ویروس­ ها و باکتری­ ها مورد استفاده قرار می­گیرند، می­ توانند در نوع به­ خصوصی از خون، چسبندگی بیشتری را ایجاد کنند. لکتین­ های موجود در غذاها هم همین حالت را دارند. به زبان ساده، وقتی لکتین­ هایی را مصرف می­کنید که با گروه خون شما سازگاری ندارند، این لکتین­ ها یک ارگان یا سیستم بدن (مثل کبد، کلیه، دستگاه گوارش و ...) را هدف قرار می­ دهند و شروع به تعامل منفی با بافت­ های آن ناحیه می­کنند.
خوشبختانه، سیستم ایمنی تا حدودی زیادی در مقابل لکتین­ ها از ما محافظت می­کند. نود و پنج درصد لکتین­ های جذب­ شده از غذاها دفع می­ شوند، اما حداقل پنج درصد آنها به خون رسیده و طی واکنش­ هایی موجب نابودی گلبول­ های سفید و قرمز خون می­ شوند. وجود علائم زیر معمولاً حاکی از این است که شما با لکتین ­های موجود در رژیم غذایی­تان مشکل دارید: نفخ، تغییر در عادات روده­ای، مفاصل و عضلات دردناک، نوسانات هورمونی، جوش­ های پوستی، ضعف و خستگی.
البته، عنوان کردن این مطالب به این معنا نیست که شما ناگهان از خوردن هر غذایی هراسان شوید (چون به هر حال انواع بنشن، غلات، غذاهای دریایی و سبزیجات حاوی مقادیر زیادی لکتین هستند). بلکه، منظور این است که از لکتین­ های ناسازگار با گروه خون خودتان دوری کنید. برای مثال، گلوتِن که رایج­ ترین لکتین موجود در گندم و سایر غلات است، در شیارهای روده کوچک جای گرفته و باعث التهاب شدید در بعضی از گروه ­های خونی (به­ خصوص گروه O) می­شود.

 

four food groups 112296966 5aaecb848023b90036a6a4f1

 
برخی از غذاهای رایج حاوی لکتین­ های مشکل­ ساز برای گروه­های خونی مختلف

 

 

 گروه خونیA        
       گروه خونی B       گروه خونی AB     
         گروه خونی O

 لوبیای لیما

  مرغ  مرغ  گندم

 گوجه فرنگی

  ذرت  ذرت  سویا

 بامجان

  سویا  فلفل دلمه ای  بادام زمینی
نخود عدس باقلا

لوبیا قرمز

 

 

 

شواهد و مستندات علمی

 

پژوهش در مورد گروه­ های خونی ABO در سال­ ها و دهه­ های اخیر با سرعت زیادی رو به رشد بوده است. اکنون، شواهد محکم علمی نشان می­ دهند که بعضی گروه­ های خونی خاص از استعداد کمتر یا بیشتری برای ابتلا به برخی بیماری­ ها برخوردار می­ باشند. برای مثال، افراد گروه خون O از استعداد کمتری برای ابتلا به بیماری­های قلبی برخوردار هستند، اما احتمال بروز زخم­ های معده در آنها بیشتر است. با این حال، در هیچ پژوهشی اثبات نشده است که این مساله با رژیم غذایی در ارتباط می­ باشد.
در یک پژوهش گسترده بر روی 1455 آزمودنی بزرگسال، پیروی از رژیم غذایی گروه A (حاوی مقادیر زیاد میوه و سبزیجات) موجب بهبود شاخص­ های سلامتی شد، اما این اثر صرفاً مختص دارندگان گروه خونی A نبود و در مورد همه آزمودنی­ ها با گروه­ های خونی مختلف صدق می­ کرد.
مجدداً، در یک پژوهش مروری مهم که در سال 2013 با بررسی اطلاعات بیش از یک هزار پژوهش مختلف انجام شد، پژوهشگران حتی یک مورد پژوهش اصولی و خوش­ ساخت را هم پیدا نکردند که در مورد اثرات رژیم غذایی گروه خون بر سلامتی انجام شده باشد. این پژوهشگران نتیجه­ گیری کردند که "در حال حاضر، هیچ مدرکی دال بر تایید مزایای ادعا شده برای رژیم­ های گروه خون وجود ندارد."

 

 

نتیجه ­گیری

 

خیلی­ ها با رعایت این رژیم به نتایج مثبتی دست پیدا کرده­ اند، اما نمی­توان دقیقاً مطمئن بود که این مساله با گروه خون در ارتباط است. هر فردی ممکن است رژیم مطلوب خاص خود را داشته باشد. بعضی­ ها با مصرف زیاد سبزیجات و مصرف محدود گوشت راحت هستند (مثل رژیم گروه خون A)، در حالی که خیلی­ های دیگر با مصرف مقادیر زیاد غذاهای پروتئینی حیوانی سازگاری دارند (مثل رژیم گروه خون O).
اگر رژیم غذایی گروه خون باعث دستیابی به نتایج مطلوبی برای شما شده است، پس ممکن است که رژیم سازگار با متابولیسم فردی­ تان را پیدا کرده باشید، و این مساله الزاماً نباید به گروه خون مربوط باشد. این رژیم بر اساس مصرف غذاهای ارگانیک و سالم بنا شده و اکثر غذاهای فرآوری­ شده و شیمیایی در آن جایی ندارند. با توجه به عادات غذایی نامطلوبی که بر زندگی­ های امروزی تحمیل شده است، همین مساله به تنهایی می­ تواند تفاوت بزرگی را در سلامت اکثر افراد ایجاد کند.  
در نهایت، به عنوان یک بدنساز دارنده گروه خونی O، چند ماهی است که شخصاً این رژیم را امتحان کرده­ ام و از نتایج آن راضی هستم، چون می­ توانم پروتئین حیوانی را به مقدار زیاد مصرف کنم و در عین حال، غذاهای مشکل­ ساز برای بدنم (مثل غلات و لبنیات) را حذف نمایم. اما، آیا بدنسازان دارای گروه­ های خونی دیگر هم می­ توانند دقیقاً از این رژیم پیروی کنند و نتیجه بگیرند؟ رژیم پیشنهادی برای اکثر گروه­ های دیگر فاقد پروتئین کافی است، مثل گروه خونی A که رژیم­ شان شامل مصرف زیاد غذاهای گیاهی و مصرف محدود پروتئین­ های حیوانی می­ باشد. در نتیجه، بدنسازان باید در درجه اول به اصول تغذیه عضله­ سازی پایبند بمانند و سپس، در صورت تمایل، اصول پایه رژیم گروه خون را تا جای ممکن در رژیم­ شان رعایت کنند. به هر حال، دکتر آدامو این رژیم را برای ارتقاء سلامتی و بهبود ناراحتی­ های احتمالی ناشی از مصرف لکتین­ ها توصیه می­کند و عضله­ سازی هرگز برای او به عنوان یک اولویت مطرح نبوده است!
اگر از این رژیم پیروی کردید و نتایج مطلوبی عایدتان شد، به آن پایبند بمانید و اجازه ندهید که هیچ فرد یا مطلب دیگری شما را از این کار منصرف کند. اگر هم رژیم فعلی­ تان مناسب است و مشکلی ندارد، پس سرِ بدون درد را دستمال نبندید. به هر حال، از دیدگاه علمی، مقدار شواهد موجود در حمایت از فواید رژیم گروه خون فعلاً به حد کفایت نرسیده است.