جذب ضعیف مواد مغذی و چگونگی بازپس گیری سلامتی
منبع:ISSA
مترجم: ونوس بیات (کارشناس تربیت بدنی)
تغذیه بخش مهمی از سلامت روحی و جسمی و حتی تناسب اندام است. گاهی ممکن است بعضی از شاگردان شما که به طور معمول رژیم غذایی خوبی دارند و "سالم خواری" می کنند نیز با این مشکل اساسی رو به رو شوند!
مشکل بسیاری از افراد نادیده گرفتن جذب مواد مغذی است. شما می توانید بهترین غذاها را بخورید، اما اگر بدن تان فرایند جذب و استفاده از آنها را به خوبی انجام ندهد، هیچ فایده ای از آن غذاها عایدتان نخواهد شد! در واقع، حتی ممکن است برخی از نشانه های مشکلات سلامتی را هم تجربه کنید.
اطمینان حاصل کنید که شاگردان شما معنی دقیق تغذیه خوب و چگونگی انتخاب بهترین غذاها برای یک رژیم غذایی مناسب و سلامتی طولانی مدت را درک کرده اند. همچنین، در مورد مواد مغذی موجود در غذاها و عوامل خطر برای جذب ضعیف آن ها به شاگردان تان آموزش دهید و برایشان تشریح کنید که اگر مواد مغذی به به میزان کافی جذب نشوند چه اتفاقاتی خواهد افتاد.
اثرات مخرب جذب ضعیف مواد مغذی چیست؟
دریافت مواد مغذی توسط بدن شما و جذب ناکافی آن، باعث به وجود آمدن کمبودهایی در بدن می شود و این اثرات در واقع مشابه این است که شما هیچوقت از آن مواد مغذی استفاده نکرده اید! به عنوان مثال، اگر رژیم غذایی شما حاوی کلسیم است، اما بدن شما از کلسیم دریافتی موجود در رژیم استفاده نمی کند، ممکن است نشانه هایی از استخوان های ضعیف یا پوکی استخوان داشته باشید، درست مانند کسی که به اندازه کافی از غذاهای سرشار از کلسیم استفاده نمی کند!
هنگامی که شخصی به هر دلیلی قادر به جذب کافی مواد مغذی، از یک یا چند نوع مختلف نیست، از نظر پزشکان به سندروم سوء جذب مبتلا شده است. این بیماری می تواند علائم مختلفی داشته باشد، که در هر فردی متفاوت است، اما همه آن ها باید دلیل نگرانی باشند.
کیفیت پایین مو و ناخن ها
برای اینکه نشانه هایی از دریافت ناکافی پروتئین را ببینید، به موها و ناخن های خود نگاه کنید! مو از پروتئین ساخته شده است و همچنین در ناخن های دست و پا پروتئین وجود دارد. پروتئین ناکافی منجر به داشتن موهای خشک و شکننده و حتی ریزش مو می شود. جذب ضعیف پروتئین همچنین باعث شکننده شدن ناخن های شما خواهد شد.
خستگی
خستگی، حتی پس از خواب کافی، یک نشانه عمومی است که می تواند حاکی از جذب ضعیف چندین ماده مغذی باشد. به طور کلی، کمبود آهن، کمبود منیزیم و کم بودن کالری دریافتی روزانه می توانند موجب خستگی مداوم شوند.
مشکلات معده و هضم غذا
هضم اغلب در دل ماجرای سوء جذب قرار دارد، هم به عنوان علت و هم به عنوان معلول! ضعف گوارش، از سندرم روده تحریک پذیر گرفته تا بیماری کرون (از بیماری‌های التهابی روده ) یا سِلیاک ( اختلال خودایمنی روده کوچک با زمینه ژنتیکی)، می تواند باعث سوءجذب شود و باید به عنوان نشانه بالقوه ای برای جذب ضعیف مواد مغذی قلمداد شود. نفخ و تورم ناخوشایند در ناحیه شکمی هم می تواند نشان دهنده سوءجذب باشد.
ماده مدفوع
صحبت کردن درباره این موضوع آسان نیست، اما حرکات روده شما می تواند شاخص مهمی در جذب مواد مغذی باشد. کمبودهای مواد مغذی به طور خاص منجر به اسهال می شوند، اما مدفوع کمرنگ با بوی نامطبوع نیز می تواند از نشانه های این قضیه باشد.
سوزن سوزن شدن و بی حسی
بعد از چهارزانو نشستن، احساس سوزن سوزن شدن برای مدتی طبیعی است، اما سوزن سوزن شدن و بی حسی مداوم و مکرر در هر قسمتی از بدن مسلما طبیعی نیست! این یک سیگنال مهم به ویژه برای گیاه خواران است، زیرا ممکن است نشان دهنده دریافت ضعیف ویتامین ب 12 باشد، ویتامینی که بیشتر در محصولات حیوانی یافت می شود. علاوه بر این، برخی افراد به صورت طبیعی این ماده مغذی را به اندازه کافی جذب نمی کنند.
کاهش وزن
این مشکل می تواند گول زننده باشد، زیرا شاگردان شما اغلب در تلاش برای کاهش وزن می باشند. اما، کاهش وزن با سرعت زیاد و یا بدون تلاش، یک نشانه قوی در رابطه با عدم جذب مواد مغذی است. این نشانه هنگامی قوی تر است که کاهش وزن همراه با خستگی، ضعف، به سختی تمرین کردن و گرفتگی های عضلانی باشد.
تغییرات قاعدگی
تغییرات غیر منتظره در چرخه قاعدگی خانم ها می تواند در اثر سوءجذب و از طریق کالری دریافتی ناکافی ایجاد شود. هرگونه تغییر، مانند شدت خون ریزی، طول دوره و حتی پریودهای از دست رفته باید جدی گرفته شوند.
کمبودهای خاص مواد مغذی
موارد فوق می توانند نشانه های عمومی و رایج سوءجذب باشند، اما شما باید مراقب علائم کمبود های خاص هم باشید:
- آهن- خستگی و ضعف
- تیامین، ب 1 - کاهش وزن، احساس گیجی، از دست دادن حافظه و خستگی
- کوبالامین، ب12 - خستگی،سرگیجه، کاهش وزن، اشتهای کم، پوست رنگ پریده، تنگی نفس
- ویتامین د- رشد ضعیف استخوان، شکستگی های مکرر استخوان، پوکی استخوان
- کلسیم - همانند ویتامین د به علاوه ریتم غیر طبیعی ضربان قلب
- پروتئین - پوست متورم و پف دار (که تحت عنوان اِدم شناخته می شود)، شکننده شدن مو و ناخن ها، ضعف و از دست دادن عضلات، افزایش بیماری از طریق عفونت ها
- چربی - خشکی پوست، احساس سرما، تغییرات قاعدگی، خستگی ذهنی و جسمی
دلایل و عوامل خطر - چه چیزی در پس جذب ضعیف مواد مغذی وجود دارد؟
علائم و اثرات سوءتغذیه می تواند نشان دهنده جذب ناکافی مواد مغذی باشد و دلایل بالقوه بسیاری برای آن وجود دارد. اگر هر کدام از شاگردان شما نشانه های نگران کننده ای دارند، از آن ها بخواهید هر چه سریع تر به پزشک معالج خود برای چکاپ مراجعه کنند. هر یک از علائم اساسی به احتمال زیاد قابل اصلاح هستند و آن ها می توانند هر گونه کمبود و نقصی را بر طرف کرده و به سلامتی بازگردند.
مشکلات روده ای
بیشترین جذب مواد مغذی در روده کوچک اتفاق می افتد. هرگونه مشکل سلامتی که در آنجا رخ می دهد می تواند تاثیری منفی در روند کار آن داشته باشد: زخم ها (زخم معده)،التهاب، عدم تحمل لاکتوز، آسیب ناشی از ضربه (تروما) یا جراحی، بیماری سِلیاک ، بیماری کرون و سایر موارد. همه این موارد باعث آسیب جدی به دیواره های داخلی روده ها می شود و در نتیجه می تواند باعث کاهش جذب مواد مغذی شود.
بیماری های کبد، کیسه صفرا و لوزالمعده
فرایند جذب مواد مغذی پیچیده است و علاوه برا روده ها ارگان های دیگر را نیز درگیر می کند. به عنوان مثال، برخی از آنزیم های گوارشی در لوزالمعده تولید می شوند. هر گونه بیماری - التهاب مزمن لوزالمعده، هپاتیت ها، فیبروز سیستیک یا سنگ کیسه صفرا - می تواند بر این فرایند تاثیر بگذارد و همچنین جذب مواد مغذی را کاهش دهد.
اسهال و استفراغ
هرگونه بیماری که باعث اسهال و استفراغ شما می شود، می تواند دلیل سوءجذب مواد غذایی و همینطور سوءتغذیه شود. این شرایط معمولا حاد است، یعنی شما خیلی زود بهبود خواهید یافت و تغذیه تان به حالت نرمال باز می گردد؛ اما گاهاً شرایط مزمنی وجود دارد که باعث ایجاد علائمی مانند اختلالات خوردن می شود. این علائم می توانند چالشی جدی برای جذب مواد مغذی باشند.
داروها
برخی داروها بر فرایند جذب مواد مغذی تاثیر می گذارند. به عنوان مثال، می توان به آنتی بیوتیک تتراسایکلین، برخی آنتی اسیدها، داروهای ضد التهاب که برای درمان نقرس استفاده می شوند، ضد تشنج های بیماری صرع، داروهای خاص دیابت و کلستیرامین (دارویی که برای فشار خون بالا تجویز می شود) اشاره کرد.
سبک زندگی
برخی از جنبه های شیوه زندگی و رژیم غذایی شما می تواند در فرایند جذب مواد مغذی تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، قهوه خورها باید بدانند که مصرف بیش از اندازه کافئین می تواند مواد مغذی را قبل از جذب شدن از بدن بیرون براند! همچنین، استرس کنترل نشده نیز می تواند فرایند جذب را کاهش دهد.
مساله بعدی، نوشیدنی های الکلی است. افراد دائم الخمر و مبتلا به اختلالات مصرف الکل در معرض خطر بیشتری قرار دارند. در واقع، الکل عمل تجزیه و جذب مواد مغذی را محدود می کند و همچنین راه استفاده از مواد جذب شده را مسدود می کند. به طور خاص، کمبود تیامین(ویتامین ب1) یکی از مشکلات خطرناک در افراد مبتلا به سوء مصرف الکل است.
چگونه فرایند جذب مواد مغذی را بهبود ببخشیم ؟
اگر گمان می کنید که شاگرد شما هرگونه مشکلی در رابطه با جذب مواد مغذی دارد، مهم ترین و اولین کاری که باید انجام دهد این است که به پزشکش مراجعه کند. زمانی که مشکل شاگرد شما مشخص شد و مراحل درمانش را طی کرد، شما می توانید به او کمک کنید تا تغذیه هوشمندانه تر و سبک زندگی بهتری را در جهت سلامتی بیشتر در پیش بگیرد:
- استرس را با استفاده از روش های سالم مانند یوگا و مدیتیشن کنترل کنید.
- بیشتر تمرین کنید! این مورد برای شما به عنوان یک مربی واضح است، اما شاگردان شما شاید متوجه نشوند که ورزش تا چه اندازه روی مواد مغذی تاثیر می گذارد. ورزش به سالم نگه داشتن دستگاه گوارش کمک می کند و مواد مغذی را در جهت جذب بهتر هدایت می کند.
- هر شب هشت تا نه ساعت بخوابید.
- مصرف الکل و کافئین را محدود کنید.
- در هر وعده از غذاهای متفاوتی استفاده کنید. هر وعده و میان وعده ای باید شامل انواع مواد مغذی باشد. فعل و انفعالات پیچیده بین مواد مغذی مختلف موجب کمک به فرایند جذب می شود، بنابراین تنوع بیشتر شانس جذب بهتر را افزایش می دهد !
- به گیاهخواران توصیه می شود که غذاهای سرشار از آهن را همراه با غذاهایی که حاوی ویتامین ث هستند، میل کنند، زیرا مورد دوم کمک می کند که جذب و استفاده از آهن در بدن افزایش یابد. این افراد همچنین باید از نوشیدن چای با غذا پرهیز کنند، زیرا برخی ترکیبات موجود در چای (که در مواقع دیگر برای بدن مفید هم محسوب می شوند) می توانند جذب آهن را محدود کنند.
- چربی های سالم را در رژیم خود بگنجانید. شاگردانی که در تلاش برای کاهش وزن هستند، ممکن است چربی ها را بیش از اندازه محدود کنند. چربی برای جذب ویتامین های محلول در چربی مانند A, D, E و K ضروری است.
- برای تغذیه اکوسیستم روده و سلامت دستگاه گوارش از پروبیوتیک ها استفاده کنید.
- آب زیادی در طول روز مصرف کنید. سطح کافی مایعات برای انتقال مواد مغذی در بدن لازم است.
- مکمل های آنزیم می توانند کمک کننده باشند، اما مطمئن شوید که شاگرد شما قبل از استفاده با پزشک خود صحبت کرده باشد.
- رژیم را متوقف کنید! برخی از شاگردان شما ممکن است رژیم بیش از حد سنگینی داشته باشند. همین قضیه می تواند ریشه مشکل باشد! پس، آن ها را به افزایش دادن میزان کالری دریافتی تشویق کنید. سپس، با آن ها بنشینید و یک رژیم غذایی سالم و مغذی را برنامه ریزی کنید.
سوء جذب می تواند یک مشکل بسیار جدی برای سلامتی باشد. از ناخن های شکننده گرفته تا مشکلات شدید گوارشی، بالاخره عواقب آن می تواند ناراحت کننده باشد و حتی منجر به بروز مشکلات بلند مدت و ماندگار گردد. اگر علائم سوء تغذیه را در مراجعان خود مشاهده می کنید، درباره رژیم غذایی سالم و تغذیه مناسب با آن ها صحبت کنید. صحبت های شما در همان لحظه می تواند به آن ها در جهت جلوگیری از بیماری های جدی تر در آینده کمک کند.